Asena Günal
Siyaset bilimi ve toplumsal cinsiyet çalışmalarının kesiştiği alanda dersler veren ve araştırmalar yapan Serpil Sancar’ın yeni kitabı, “Erkeklik: İmkânsız İktidar”, erkeklik deneyimlerini anlamadan modern kapitalist toplumların egemen cinsiyet rejimlerinin anlaşılamayacağı varsayımından yola çıkıyor. Sancar, bu kitap için iki ayrı niteliksel araştırma yürütmüş. Değişik toplumsal kesimlerden, farklı yaşam deneyimlerine sahip erkeklerle yapılan yüz yüze görüşmelerden elde edilen bilgiler, dünyada benzer başka erkeklik araştırmalarının sunduğu bilgiler ve bu alanda sürdürülen kuramsal tartışmaların sunduğu çözümlemeler, kitabın ana kaynaklarını oluşturuyor.
Sancar, toplumsal iktidar ilişkileri içinde eril tahakkümün nasıl inşa edildiğini anlamak için sadece ailede ve özel alandaki erkek egemenliğine değil, anlamak yetmeyeceği için, işgücü piyasasındaki ve kamusal alanlardaki egemenliğe de bakmak gerektiğini söylüyor. Erkeklerin tahakkümü gerçekleştirme biçimlerinin kodlarını çözmeye, “kaçınılmaz” olduğu iddia edilen ilişkilerin doğasını keşfetmeye çalışıyor. Bunu yaparken, meselenin pek çok farklı veçhesini ele alıyor: Hegemonik erkeklik, erkekliğin krizi, aile ve sınıf dolayımında modern erkekliklerin oluşumu, küresel kapitalizm ve egemen erkek imgeleri, yeni kapitalizmin yoksul erkekleri, babalar ve oğullar, askerlik ve militarizm, vicdani ret, eril şiddet, aile içi şiddet, eşcinsellik, erkek egemenliği ile yüzleşen erkekler…
Kitap boyunca, erkeklikler arasındaki farklar vurgulansa da bir tür erkek kimliğinin kendini “tek ve doğal erkek hali” olarak temsil etmesi de sorunsallaştırılıyor. Sancar’a göre, Türkiye’de “popüler erkeklik” tarzları çok hızlı değişiyor ancak erkek egemenliğini besleyen kurumlar -yani yasa, devlet, ordu, aile ve piyasa- çok fazla aşınmaya uğramadan gücünü sürdürüyor. Aile geçindiren erkek fgürüne dayalı aile, heteroseksüel erkek odaklı evlilik, kadınların cinsel ve toplumsal yönden denetimini amaçlayan “namus” anlayışı çok yoğun çatışmalar yaşansa da varlığını devam ettiriyor.
Sancar’ın çalışması, bir toplumsal iktidar inşası olarak erkekliğin analizi ve eleştirisi üzerinden feminist mücadeleyi besliyor
Serpil Sancar,
Metis Yayınları, İstanbul, 2009